Rijssen-Holtens Nieuwsblad 24-3-2021
Door Leo Polhuijs
ENTER - ''De veertien meter lange zomp wordt op ambachtelijke wijze en historisch verantwoord in elkaar gezet,'' zeggen voorzitter Gerrit Velten van Stichting Enterse Zomp en scheepsbouwer Tonnie Kerkhof in de werkplaats, pal aan de Regge. ''Zo gebruiken we voor de onderbouw geen schroeven maar houten pennen als verbindingsstukken. Het hout voor de zomp komt van bomen uit landen als Duitsland of Denemarken. In Nederland zijn er te weinig geschikte bomen te vinden.'' Kerkhof wijst op een stapel die buiten ligt te wachten op verwerking. "Het hout voor de spanten moet precies de juiste kromming hebben, anders kunnen we er niets mee.'' Een team van negen vrijwilligers wekt al enige tijd aan de bouw van de zomp, die wordt gemaakt volgens tekeningen van de inmiddels overleden G.J. Schutten. ''Het is een hele klus, waar we wel zo'n twee jaar over zullen doen. Naast het bewerken van het hout en het plaatsen van de onderdelen en een zeil moet er onder meer worden geschaafd en gelakt en ook plaatsen we accu's, want de zomp wordt elektrisch aangedreven.. Het is bijzonder om het oude ambacht in ere te houden,'' zegt Kerkhof .
Drie werven
''Zo'n tweehonderd jaar geleden waren zompen een belangrijk vervoermiddel in onze regio en werd er vanuit Enter handel gedreven met diverse andere plaatsen in Nederland,'' licht Velten toe. ''De schippers waren lang onderweg. Het duurde drie weken om Delfzijl te bereiken. Verharde wegen waren er toen nauwelijks. Op een gegeven moment lagen er wel honderdtwintig zompen in de Regge. Vroeger had Enter drie scheepswerven en werden er tien zompen per jaar gebouwd.''
Vaartochten
De stichting heeft drie zompen: bij de Pelmolen in Rijssen, in Enter en in Hellendoorn. Vanuit deze locaties varen de zompen voor vakantiegangers, families of bedrijfsuitjes. Vanuit Enter worden tochten van zo'n anderhalf uur richting Ypelo gemaakt. ''Door corona ligt alles nu wel even stil,'' zegt Vetten. ''Maar we hopen dat we binnenkort weer mogen gaan varen, ook al zal dat met maximaal zes personen zijn in plaats van de gebruikelijke vijfentwintig.'' De stichting beschikt over een vrijwilligersteam van negentig personen.
Gerrit Velten (links en Tonnie Kerkhof bij een bouwtekening van de zomp in de werkplaats. Foto: Leo Polhuijs
Het complex in Enter omvat naast de eigenlijke werf een horecagedeelte, een onderhoudsruimte en een droogschuur voor het hout, die vorig jaar is gerealiseerd. Velten: ''Hierboven komt een ruimte waar bezoekers digitaal kennis kunnen maken met de biodiversiteit en de natuur in de omgeving. Wanneer alles klaar is, hangt mede af van corona. We zijn bezig met fondswerving.''
De Regge is een regenrivier die vroeger al het water opving en als riool gebruikt werd. Nu is zij helder en zo schoon dat zelfs het ijsvogeltje weer is te zien.
Wie kent niet het woord overtoom? In de Regge passeert de zomp twee stuwen met hulp van overtomen, een lorrie waar de zomp opvaart en naar de andere kant getrokken wordt.
De Regge was wat nu de A1 is, dé levensader van Twente naar de Hanzesteden Zwolle en Kampen. 200 jaar geleden voeren hier honderden Enterse zompen en nu weer drie.
De zomp is een eikenhouten platbodem van ± 12 meter lang met fokzeil en grootzeil. Een fantastisch zeilschip en goed bestuurbaar en zeer geschikt voor ondiep water.
