In de 'Regt door Zee' door de natuur
DOOR REGIEN KLEIN HEGEMAN
ENTER
'Als het waait heb je niks te vertellen op de Regge", zegt Leonard Koedijk, schipper van de Enterse zomp. "Dan is het goed opletten met zo'n lompe boot. Je wordt zo naar de kant gedreven." Samen met schipper Bert Meijer en natuurgids Kees de Laar vaart hij met zeventien 'vroege vogels' zaterdagochtend de Regge af. Het is de eerste natuurvaart dit jaar voor de Enterse zomp 'Regt door Zee'. Voor de schippers net zo spannend als voor hun passagiers. "Je weet niet hoe de Regge erbij ligt. Tijdens de wintermaanden zijn er flinke stromingen geweest."
Vanaf de 'Regt door Zee' heb je alle tijd om de prachtige natuur rond Enter te bekijken en te fotograferen.
Zaterdagochtend zeven uur. Best vroeg voor een tochtje op de boot. Maar wie een uniek ochtendgloren vanaf het water wil meemaken moet er voor dag en dauw uit. Bij de Pelmolen in Rijssen staat een groepje natuurliefhebbers in het boothuis. Terwijl de donkere wolken in de typerende Hollandse lucht wegdrijven, schepen ze in. Bert Meijer start de dieselmotor. "Doar geet 't hen", roept een passagier. "Kiek'n wat 't wordt", reageert een ander. Behendig stuurt Meijer de 12 meter lange zomp het houten huis uit. Koeien kijken vanuit de wei nieuwsgierig toe. Een prachtig schouwspel vanaf de boot in het vroege ochtendgloren. Volgens De Laar is varen in een zomp op de Regge een aparte belevenis. "Niet alleen om wat je onderweg gaat zien, maar ook omdat de Enterse zomp een kind van de Regge is." Hiermee doelt hij op de geschiedenis van de zompen, die rond 1800 de Regge domineerden.
Terwijl de natuur ontwaakt glijdt het vaartuig door het heldere water. Alleen het geluid van de beweging is hoorbaar, kabbelend tegen de zanderige oevers van de meanderende Regge. Waterhoentjes schieten weg. Aan het idyllisch genieten komt abrupt een einde wanneer de boot onder de eerste brug doorvaart en er tegelijkertijd bruut een sneltrein overheen raast. De natuurgids weet de passagier meteen teverblijden met de kans om een ijsvogel te zien. "We komen hier langs een steile wand met veel populieren, daar zitten ze vaak." Helaas, vandaag geen ijsvogeltje te zien, maar wel veel andere watervogels. Een koppel eenden vliegt plotseling op wanneer we na de bocht in weidegebied komen. Schipper Bert Meijer neemt de bocht ruim. "Omdat het ondiep is. Ook al ligt de boot maar 30 centimeter in het water en heeft ze een platte bodem, je kunt zo vast komen te zitten. Maar we zijn ook snel weer los hoor", lacht hij geruststellend. "Een paar keer naar voor en naar achter varen en we kunnen weer." Een buizerd zweeft een eindje boven de boot mee. Dieneke Rietberg uit Enter kijkt op. "Het is prachtig om
vanaf het water de natuur te bekijken", zegt ze. "Ik ben wel eens eerder met de Enterse zomp meegeweest maar nog niet zo ver als nu. En ik vind het leuk om op deze manier meer over de geschiedenis van dit gebied te leren." Dat vindt ook de Rijssense Willeke Ligtenberg. Ze wandelt vaak langs de Regge.
Plotseling verschijnt de zon vanachter het sombere wolkendek. De wereld kleurt van blauwgrijs naar fris groen. Op de oever is het ontpoppen van de begroeiing duidelijk zichtbaar. In de verte maakt een groep
zwanen een vlucht. Al varend passeren we de Grimberghoeve, camping 't Mölke en arriveren bij de overtoom, een bijzonder stukje in de Regge bij de vistrap van Zuna. Hier moet de zomp uit het water wil
ze verder varen. De bemanning wordt wat stiller, concentratie is vereist.
De zware dieselmotor zwijgt. "Zometeen trekt een lorrie de zomp 75 meter over land. Om een hoogteverschil van 120 centimeter te overbruggen", legt Kees de Laar uit. "De kunst is om de boot goed op de lorrie te krijgen." De mensen zitten op hun knieën al hangend over de reling mee te kijken. Er volgt een beetje gewiebel. Mevrouw Derks (82) uit Rijssen zingt spontaan het kinderliedje 'Schuitje varen, theetje drinken, varen we naar de overtoom'. "Nu begrijp ik wat overtoom betekent", zegt ze tegen haar man. "Ik wist nooit wat het was." Haar echtgenoot (88) geniet mee. "Ja het was wel vroeg maar ik ben een echt natuurmens. Krijgen we nu koffie? Ik lust ook wel een borreltje om wat warm te worden. Ja hoor, ook om acht uur 's ochtends wel", lacht hij.
Ongemerkt vaart de zomp weer in het water. Een fuut schrikt en snelt van haar nest af. Er zijn vier eitjes zichtbaar. Verderop staat in het licht glooiende landschap een vleermuizenkelder. Vanaf de zomp oogt het als een plaatje uit de film Lord of the Rings. Het keerpunt van de drie uur durende tocht is in Nijverdal. Op de terugweg is net zo veel moois te zien als op de heenweg. Watermosselen, speenkruid, paarden, schapen, rotganzen, scholeksters, kieviten en af en toe wegschietende kleine dieren.
Ook de schippers, die mooi kunnen vertellen, beleven plezier aan de vaart. Tijdens de tweede oversteek bij de overtoom dreigt het bijna mis te gaan. Met man en macht duwen de passagiers de boot van de kant weg. "Geen enkele vaart is hetzelfde", vertelt Leonard Koedijk. "Dat is het leuke. Maar je moet er wel feeling voor hebben." De reacties van de deelnemers zijn lovend.
De Regge is een regenrivier die vroeger al het water opving en als riool gebruikt werd. Nu is zij helder en zo schoon dat zelfs het ijsvogeltje weer is te zien.
Wie kent niet het woord overtoom? In de Regge passeert de zomp twee stuwen met hulp van overtomen, een lorrie waar de zomp opvaart en naar de andere kant getrokken wordt.
De Regge was wat nu de A1 is, dé levensader van Twente naar de Hanzesteden Zwolle en Kampen. 200 jaar geleden voeren hier honderden Enterse zompen en nu weer drie.
De zomp is een eikenhouten platbodem van ± 12 meter lang met fokzeil en grootzeil. Een fantastisch zeilschip en goed bestuurbaar en zeer geschikt voor ondiep water.
