Tubantia, 12-09-2020

Jan Bakker wil pareltjes Rijssen in etalage zetten: ‘Met onze cultuurhistorie hebben we goud in handen’

Rijssenaar Jan Bakker wil de rijke cultuurhistorie van zijn woonplaats weer op de kaart zetten via de Stichting Coöperatie. © Bert Kamp

RIJSSEN - Een kasteel, een molen, een scheepje, een museum en een treintje. Jan Bakker, Rijssenaar in hart en nieren, wil ze nog meer in de etalage zetten. Om mensen van buiten naar de Reggestad te lokken, maar ook voor de eigen bevolking. „De cultuurhistorie heeft jarenlang op de pijnbank gelegen.”

Ronald Vrugteman 12-09-20, 08:43

Bakker, 73 jaar inmiddels, maar nog volop actief en strijdbaar, is in zijn woonplaats minstens zo bekend als de Schildkerk. Hij is oprichter van het landelijk opererende BDC Architecten en Ingenieurs, wielerliefhebber en jarenlang drijvende kracht achter de Ronde van Overijssel, oud-voorzitter van de Kring Werkgevers Rijssen, voorzitter van het Rijssens Museum, trouwe fan van Rijssen Vooruit, kortom een man die dankzij een omvangrijk netwerk her en der wat in de melk te brokken heeft.

Vernieuwingsdrang

En die invloed wil hij gebruiken om Rijssens rijke cultuurhistorisch verleden weer breed onder de aandacht te brengen. Jan Bakker weet maar al te goed dat er heel veel prachtige voorbeelden van die cultuurhistorie in de loop der jaren zijn verdwenen als gevolg van vernieuwingsdrang. Met als bijna triest dieptepunt de afbraak van het Parkgebouw door het gemeentebestuur onder burgemeester G.J Smit die op het nippertje kon worden voorkomen.

Schönfeld Wichers

En door de jaren heen is meer tegen de vlakte gegaan aan gebouwen die zo typerend waren voor Rijssen. „Niet zo lang geleden nog het notariskantoor aan de Haarstraat, waar een modern winkelpand voor in de plaats is gekomen.” Bakker refereert aan het karakteristieke gebouw naast het voormalige pand van Abn Amro, dat vrijwel altijd notariskantoor is geweest. Ook als zodanig in gebruik bij notaris Schönfeld Wichers, vader van schrijver Belcampo.

Koesteren

„Wat er nog aan cultuurhistorie over is, moeten we dus koesteren. Maar dat niet alleen. Het zijn de juwelen van Rijssen die we zoveel mogelijk moeten laten glanzen. Daarom het initiatief tot oprichting van de Stichting Coöperatie”, zegt Bakker.

Ondernemend stadje

In de stichting participeren het Rijssens Museum, de Pelmolen, havezathe De Oosterhof, de Enterse Zomp en het Rijssens Leemspoor. Volgens Bakker stuk voor stuk publiekstrekkers van formaat en elk met hun eigen identiteit, maar door samen op te trekken moet Rijssen nog meer op de kaart worden gezet. Rijssen heeft de reputatie een ondernemend stadje te zijn. Grote bouwbedrijven, dito transporteurs maar ook hightech bedrijven opereren binnen de qua inwoners vierde gemeente van Twente.

300.000 gulden

Jan Bakker zal de laatste zijn om dit te ontkennen. „Bedrijvigheid speelt in Rijssen een grote rol en dat is goed. Maar wie weet nog waar het allemaal vandaan komt, hoe het is begonnen? Een voorbeeld. Ik denk dat tegenwoordig weinig Rijssenaren nog weten dat de jute-industrie van Ter Horst is begonnen als steenfabriek. Gerrit Hendrik ter Horst was een steenbakker, die deelnam aan de aanleg van de weg Raalte-Almelo. Met de 300.000 gulden die hij ermee verdiende, begon hij in 1835 samen met zijn zoons een linnenweverij. De zoons schakelden later over op een jutegarenspinnerij. En zo zijn er talrijke voorbeelden.”

Hollands Schwarzwald

„Vanuit het hele land komen sportievelingen om zich uit te leven op onze prachtige mountainbikeroute. Maar wie weet nog hoe het bosgebied met zijn vele klimmetjes en dalen is ontstaan? Toen de leemvelden op Borkeld en bij Elsen uitgeput raakten, werd keileem gewonnen in wat nu Hollands Schwarzwald en de Groene Kruisbossen zijn. In het kader van de werkverschaffing werd het gebied tijdens de Eerste Wereldoorlog aangeplant. In de bossen liggen nog vijvers als tastbaar bewijs van de leemwinning. Maar de meeste zijn onzichtbaar door overwoekering. Herstel ze weer in ere; cultuurhistorisch en toeristisch een verrijking”, zegt Bakker.

Hanzestad

En ook: „Rijssen is ook een transportstad. Enkele jaren geleden heeft gemeenteambtenaar Jan Smalbrugge het bewijs geleverd dat Rijssen ook een Hanzestad is geweest, verbonden aan Deventer als bijstad. En dan komt de zomp ten tonele als transportmiddel voor goederen naar Hanzestad Kampen omdat de voor de Hanze zo typerende kogge niet op de Regge kon varen.”

Andere manier van denken

Volgens Jan Bakker heeft Rijssen met al die elementen goud in handen. „Maar er is wel een andere manier van denken nodig om er ten volle van te profiteren onder meer voor onderwijsdoeleinden en het toerisme. De Stichting Coöperatie wil de schouders eronder zetten om die omslag te stimuleren en ook om subsidies, bijvoorbeeld bij het Europese fonds Leader, binnen te halen.”