Tubantia, 6 juni 2023
Bert Wolbert en Gerrit Kraa schrijven in dialect over hun belevenissen.
GERRIT KRAA
Gerrit Jan Schutten, (1938-2019), is dan wal oet de tied, toch hebbe viej ieder bod en alverdan met zinne lefebrieje te maken. An Schutten is 't featelijk te daanken dat in de Regge, de Berkel, de Schipbekke en in de Vecht zoompen voart, kleaner en grötter, functioneel an epast an het gebroek: nen törfzoomp was wat kleaner as de vrogere Reggezoompen.
Van alns is d'r her en der vervoerd met dee schuutjes, woer de schippers van de skûtsjes, de tjalken en de aken minachtend op dale kekken. Dee vöaren op de gröttere wateren met mear vrach, mer de zoompen kömmen in de 'haarvaten', en ze brachen transitogoederen an: zwoare blukke zaandsteen vanof Nordhorn tot an Zwolle, en dan mossen de gröttere schepe d'r zich mer met redden. De zoompschippers brachen scheenken noar Sneek, of kloompen: veer doezend poar op ene schute, ze kochen doar kammenetten en Freeske klokken as retourvrach. Vrezenvense schippers gungen 's naches met ne lading törf, (2500 tot 4000 stuks), noar Borne, en doar kochen particulieren kruujwaangs vol törf vuur 'n kommenden weenter. En textiel: ladingen jute vuur Riessen, vrachen ketoen vuur Nijverdal, en doar weafden ze zäkke van en läpkes ketoen, calicots.
't Grötste andeel an dee zoompenvoart leaverden de Eantersen. Eigenzinnige leu (nee, nee, dat is wat aans as egenwies) dee nit in ne febriek wollen woarken, doar bouwden ze op dree werven de zoompschuutjes vuur de hele regio. As de schippers met de karstdeage thoes waren, ha'j een parkeerprobleem: 150 moal 12 meter, dat is bekaand twee kilometer anlegplaatsen.
En now kom ik terugge op de man van 't begin van dissen column: Gerrit Schutten. Hee hef kets allenig in de joaren vieftig alle nog bestoande schippers 't hemd van 't gat evroagd vuur zin book "varen waar geen water is", inclusief tekeningen op schaal, en hee slepten de restanten van 'n allerlesten zoomp noar de Oranjerie van kasteel Twickel. Nen streekarchivaris, Schoute, oet de Krimpenerwaard ontdekten op de sloperieje nen originelen iezderen zoomp. D'r köm een comité met as vuurzitter borgemeaster Liewen van Wierden. 't Zaakje köm in ne stroomversnelling met "de Regionale Stichting de Enterse zomp", de gemeenten Heldern, Wierden en Riessen bemöaiden d'r zich met op advies van Dirk Nolles oet Nijverdal. In 1986 wör 'n eersten zoomp emaakt duur peunterbouwer Wildeboer oet Gellemuden, de ligplaatse was biej de Pelmölle in Riessen. In Borculo, Almen, Lochem en Ruurlo kömmen Berkelzoompen, 10 meter laank. De Eantersen wollen wier nen waarf, ze wollen zélf zoompen bouwen as ooit de Schutemakers. Op 2 juni 2010 was 't gebouw kloar. Ne prachtige locatie an nen mooien waterplas. Vriejwilligers begunnen dreks met de bouw van nen zoomp. "De Vriendschap", vuur Eanter zelf. Doarnoa "de Schuttevaer" vuur Heldern, nen "Vechtzomp" vuur Dalfsen, en nen zoomp in anbouw um de "Regt door Zee" in Riessen 'n moal te vervangen. Totaal voart d'r now 12 zoompen op de binnenwateren. En op 2 juni 2023 was de opening van een nieje expo-ruumte achter 'n Waarf. Met daank aan vuurzitter Gerrit Velten, hee ontwikkelden nen roondgaank, benaamd vuur jonge bezeukers, dee zelf digitaal een zeumpke köant bouwen. Gerrit Velten hef het zelf nit meugen beleuwen, hee köm vleen joar onverwachens oet de tied. Vreugde en verdreet goat mangs tehope....
Eawn zo good: Tweante hef d'r een uniek educatief toeristisch element biej!
Gerrit Kraa
De Regge is een regenrivier die vroeger al het water opving en als riool gebruikt werd. Nu is zij helder en zo schoon dat zelfs het ijsvogeltje weer is te zien.
Wie kent niet het woord overtoom? In de Regge passeert de zomp twee stuwen met hulp van overtomen, een lorrie waar de zomp opvaart en naar de andere kant getrokken wordt.
De Regge was wat nu de A1 is, dé levensader van Twente naar de Hanzesteden Zwolle en Kampen. 200 jaar geleden voeren hier honderden Enterse zompen en nu weer drie.
De zomp is een eikenhouten platbodem van ± 12 meter lang met fokzeil en grootzeil. Een fantastisch zeilschip en goed bestuurbaar en zeer geschikt voor ondiep water.
